Afgelopen week was ik in New York om een seminar bij te wonen van de befaamde scriptdoctor Robert McKee. In zijn eentje is hij indirect goed voor zo’n 53 Oscars en nog veel meer Emmy’s en Golden Globes. De man is een levende legende als het gaat om het aanscherpen van filmscripts. Er is zelfs een film over de man gemaakt. Het seminar vond plaats in het Florence Gould Theatre midden op Manhattan. Met mij zaten driehonderd deelnemers in de zaal, uit alle hoeken van de wereld. Scenarioschrijvers, acteurs, regisseurs en heel veel mensen die dat willen worden.
Ik zat er voor een andere reden. Ik zocht een link tussen de kracht van verhalen bij veranderen. Ik denk dat te veel verandertrajecten zich op een mechanische manier in het hier en nu afspelen, zonder dat je er een diepere betekenis in kunt ontdekken. Een streven dat maakt dat je er ook echt voor wil en moet gaan. Aan het eind van ieder goed verhaal is er voorgoed iets veranderd. “Story is irreversible change” riep Robert al in het eerste uur, en zo is het maar net. Maar is ieder verandertraject ook te vangen in een goed verhaal? Ik hoopte op een stoel op rij drie in het midden om maar niets te hoeven missen. Vooraf had ik zijn boek (met de mythologische titel ’Story’) stukgelezen en er zelfs een uitgebreid uittreksel van gemaakt. Bewapend met mijn iPad, het script van Cassablanca en voor de zekerheid toch ook maar een schrift met pen om aantekeningen te kunnen maken was ik er helemaal klaar voor.
En toch was het nog bijna misgegaan. De dag voor vertrek kreeg ik van onze office manager een mailtje doorgekopt, waarin stond dat ik een personal barcoded badge bij me moest hebben als entreebewijs. En die had ik niet. En toen was er blinde paniek. Het tijdsverschil met Arizona bedraagt negen uur, en ik hoopte nog voor de vlucht naar New York een definitieve bevestiging in handen te hebben. Ik mailde in volkapitalen naar de organisatie dat ik mijn badge niet had ontvangen, en wachtte in spanning af. Angstscenario’s over de al geboekte vlucht en het al betaalde hotel. Ineens ging ik hevig verlangen naar vier dagen seminar ’s Avonds om elf uur kwam het verlossende mailtje. Na enig print- en knipwerk was mijn badge klaar. En kon de reis beginnen.
Een dag later zat ik in een theater, twee verdiepingen onder de grond. Robert McKee was wat je noemt een old tough guy from Detroit, met veel New Yorkse bluf en dito humor: cynisch en zwart. Met een soms haperende stem sprak hij streng dat op telefoontjes die afgaan een boete van $ 10,- stond, Twitteren, whatsappen en sms-en werd eveneens verboden (“For God sake, while you’re here, try to spend some time in your own head”). In de pauze kon je hem vragen stellen, maar wel heel strikt: niet over je eigen werk, niet over wat hij of jij een goede film vindt, niet over hem. Eigenlijk wilde hij het alleen over de stof hebben. De vragen en antwoorden werden gefilmd. Een abonnement op zijn blog kost twintig dollar per maand. Boven in de hal kon je nog veel meer kopen.
Iedere dag van negen tot zeven was het raak. De sessies waren steeds twee uur lang, met twee keer een half uur, en een keer een uur pauze. Halverwege dag twee zat ik dan ook al vol met stof om over na te denken. Maar wanneer? Inciting Incident, Controlling Idea, Crisis, Climax, Characterization versus Character, the Forces of Antagonism op vier verschillende niveaus (hoezo weerstand) en last but not least het creëren van The Gap: het verschil tussen dat wat de protagonist verwacht dat er gebeurt, en dat wat werkelijk gebeurt. Daar ontstaat de echte verandering, omdat de protagonist iets op het spel moet zetten. Iedere gebeurtenis in een verhaal, iedere scène in een film, is verandering. Hoe kan het dan dat zo veel verandertrajecten saai en voorspelbaar zijn?
De laatste dag, stond vooral in het teken van de analyse van Cassablanca. Zes uur naar een film kijken van anderhalf uur met het script op schoot. Alles wat in drie dagen aan de orde was gekomen, werd in de praktijk bewezen. Om half vijf was er champagne en daarna volgde een werkelijk grandioos slot van het seminar. Tough Bobby kwam met een fraaie analyse door het beroemde ’As Time Goes By’ a capella te zingen. Ineens klonk hij als Frank Sinatra. De boodschap van het lied uit 1924 is de boodschap van de film: je kunt iemand zijn én iemand worden! Zo bouwde Robert McKee een wonderschoon einde aan zijn seminar. Een dag later mailde mijn uitgever het goede nieuws dat ik aan de opvolger van No Story No Glory kan beginnen.
