Mijn vader was elektricien. Hij heeft me alle basisprincipes van elektriciteit geleerd. Een van de belangrijkste wetten is de wet van Ohm: U = I x R. Spanning is gelijk aan stroomsterkte maal weerstand. Als bij een bepaald spanningsverschil de weerstand laag is, zal de stroomsterkte hoog zijn. Neemt de weerstand toe, dan neemt de stroomsterkte af, tenzij je de spanning opvoert. Dat laatste is vaak ook precies wat managers doen, zodra ze merken dat er weerstand is. Ze hopen dan door het erger te maken – en dus de spanning op te voeren – de verandering er alsnog met voldoende snelheid doorheen te jagen.

Verandering gaat gepaard met weerstand. Zodra je over verandering begint, gaan de hakken in het zand en lijkt niets meer te kunnen of te mogen. In veel publicaties over organisatieverandering wordt stilgestaan bij het hanteerbaar maken van die weerstand. Dat werkt, maar het gaat uit van de gedachte dat de weerstand van anderen iets is waar jij je tegen moet verzetten. Dan krijg je weerstand tegen de weerstand, en eigenlijk is dat net zo raar als die oorspronkelijke weerstand zelf.

Ons verzet tegen verandering komt voort uit het gevoel dat we iets moeten wat we eigenlijk niet willen, omdat we tevreden zijn met hoe het nu gaat. Als we dat kenbaar maken wordt vaak de druk alleen maar verder opgevoerd. Met feiten, cijfers en soms zelfs met dreigementen. Dan wordt de weerstand alleen maar verder aangewakkerd. Het vertellen van een goed veranderverhaal is op zich geen garantie voor een vlekkeloos traject. Want het verhaal moet zijn weg zoeken naar de belevingswereld van het publiek. En dat geeft zich vaak niet zonder slag of stoot gewonnen.

Weerstand ontstaat vanuit een doorkruiste intentie. Bij mij uit zich dat meestal in schrikken en schelden, en soms vloeken. Ontkennen (het er niet mee eens zijn) en negeren (gewoon doen alsof het er niet is) zijn eveneens twee van mijn favoriete reacties. Uiteraard is de reactie afhankelijk van de aard van de verstoring. Ik reageer anders op een plotseling opduikende file dan op een parkeerbon op mijn ruit of op een ingelaste vergadering die mijn hele agenda overhoop gooit. Feit is wel dat al die vormen van verstoring mij uiteindelijk tot handelen aanzetten. Handelen dat in de meeste gevallen toch heel anders is dan die eerste reactie doet vermoeden.

En toch: elke aankondiging van een organisatieverandering is een verstoring. Voor iedereen die niet zelf aan de wieg van de verandering heeft gestaan is de aankondiging een forse kloof tussen verwachting (gewoon doorgaan zoals we gewend zijn) en dat wat er ineens door anderen van je verwacht wordt. Ga dan niet voor het verder opvoeren van de spanning, maar werk aan het verlagen van die weerstand. Vooral door eerst eens goed te luisteren naar waar al die weerstand uiteindelijk vandaan komt.

Dit artikel is een fragment uit Change the Script. Het  verscheen eerder op de site van Bex*communicatie.